Waarom dan?
Onlangs had een collega een mooie discussie te pakken op LinkedIn over de “waarom-vraag”. Hij is fan van dat we deze vraag vaak stellen. Ook Sixsigma stimuleert om vijf keer de waarom-vraag te stellen. Zo brengt het ons bij de rootcause, het ontstaan van het probleem. Dit is inderdaad een goede manier om tot de kern van een issue te komen. Echter… ze leiden naar oorzaken in het verleden. En in het hier & nu kan dit niet meer of minder aan de orde zijn en vraagt het nu om nieuwe, frisse denkmodellen, en dus andere vragen.
Verschillende soorten “Waarom-vragen”
- Oorzaak waarom: dit is de vraag die we stellen bijv. als iemand zich verbaast over bepaald gedrag van de ander. We vragen naar oorsprong, reden, doel of bedoeling: “Waarom doe je dat eigenlijk”? We gaan ervan uit dat de ander kan duiden op welk moment in hun leven dit gedrag werd gestimuleerd door een volwassene om hen heen (bijv. een ouder, een docent, een sporttrainer). Maar dat weten we niet. En alleen helemaal zeggen we niet: dat doe ik omdat ik bang ben, omdat ik onzeker ben, omdat ik iets wil maskeren en dit werkt goed.
- Benieuwde waarom: je oordeelvrij afvragen waarom iets is zoals het is. Wat levert het ons team/organisatie op dat ze voor deze manier gekozen hebben? Kinderen zijn hier ook goed in: de peuterfase is belangrijk in de ontwikkeling van het kind zodat taal en cognitie tot wasdom komen (kennisontwikkeling). Hierdoor krijgen ze meer grip op de wereld om hen heen en snappen ‘de regeltjes’. En daarom vragen ze éindeloos “waarom valt een vliegtuig niet uit de lucht als ie heel zwaar is?”
Van verleden naar toekomst: de “hoe & wat-vraag”
De waaromvraag brengt ons terug naar oorsprong en hoe iets ontstaan is. Voor strategische vragen voor MT’s of leidinggevenden zeker van belang. Als je iets praktisch wilt oplossen moet je daar echt anders mee omgaan. Dan zijn ”hoe en wat” vragen veel waardevoller en krachtiger: het leidt naar het nu of de toekomst.
Ook in coachend leidinggeven raad ik de waarom-vraag af. Sterker nog, hij is in het begin verboden. Want de waarom vraag kan ook oordelend overkomen. En dan ben je de zo zorgvuldig opgebouwde openheid en het vertrouwen zo weer kwijt.
Denk bijvoorbeeld eens aan de volgende vragen:
- Wat gebeurt er dan bij je?
- Hoe zie jij dit?
- Wat ervaar je?
- Hoe kan het anders?
- Wat maakt dat je goed bent in X,Y,Z?
- Hoe kunnen we voorwaarts?
- Wat zijn de voordelen/nadelen van X,Y,Z?
- Hoe zou het anders kunnen?
- Wat zou een eerste stap kunnen zijn?
Succes!